Tuổi thọ trung bình của doanh nghiệp đang giảm mạnh

Các doanh nghiệp trên thế giới có xu thế giảm tuổi thọ

Xu thế thế giới hiện nay đang chứng kiến sự rút ngắn vòng đời đáng kể của các doanh nghiệp. Sự ra đời và phát triển của các công nghệ mới đang khiến các công ty lâu đời ngày càng tiến sát bờ vực bị thải loại nhanh hơn.

Ngay tại Mỹ, các báo cáo thống kê cho thấy độ tuổi trung bình của các doanh nghiệp đã giảm từ gần 60 tuổi trong những năm 1950 xuống con số 20 ở thời điểm hiện tại. Tuổi thọ của top Fortune 500 công ty lớn nhất hiện nay tại Mỹ là từ 40 đến 50 tuổi. Đặc biệt, gần 50% công ty thuộc top Fortune 500 vào năm 1999 đã biến mất chỉ 10 năm sau đó. Các công ty này đã bị mua lại, sát nhập hoặc chia tách thành các công ty khác.

Nguyên nhân phổ biến đầu tiên khiến các công ty này không tồn tại được lâu, chính là do không thích ứng được với sự thay đổi về công nghệ và nhu cầu của thị trường. Một số ví dụ có thể kể đến là hãng máy ảnh Eastman Kodak và chuỗi bán băng đĩa Blockbuster… khi chứng kiến sự vươn lên chiếm lĩnh thị trường của các thiết bị chụp ảnh số và dịch vụ xem phim trực tuyến Netflix, đã không thể thay đổi kịp thời và thậm chí phá sản. Điều này càng dễ xảy ra trong giai đoạn hiện nay, khi sự phát triển vũ bão của công nghệ luôn tiềm ẩn khả năng làm thay đổi bộ mặt của bất cứ ngành nghề nào, từ đó khiến các doanh nghiệp lâu đời luôn phải dành nguồn lực để phát triển các mô hình và công nghệ mới. Ngoài ra, các biến động ngày càng thất thường của kinh tế thế giới nói chung cũng gây ra những tác động không nhỏ với kể cả các doanh nghiệp trăm tuổi.

Cuộc khủng hoảng tài chính bùng phát tại Mỹ năm 2008, đã chứng kiến hàng loạt doanh nghiệp lâu đời lâm vào cảnh khủng hoảng. Sự đổ vỡ liên hoàn của các định chế tài chính tham gia cho vay dưới chuẩn đã khiến Ngân hàng 158 năm tuổi Lehman Brothers lớn thứ 4 nước Mỹ bị phá sản và kéo theo cơn khủng hoảng chung không chỉ tại Mỹ mà còn lan ra nhiều khu vực trên thế giới. Iceland là quốc gia đầu tiên có nguy cơ phá sản trên quy mô quốc gia. Chính phủ Iceland đã phải đóng cửa thị trường chứng khoán và quốc hữu hóa những ngân hàng hàng đầu. Nhiều nền kinh tế lớn như Mỹ, Nhật, Nga và EU đều tuyên bố rơi vào suy thoái.

Các doanh nghiệp xe hơi hàng đầu tại Mỹ như Ford, General Motors và Chrysler đều suýt bị phá sản khi doanh số bán xe xuống mức thấp kỷ lục trong suốt 25 năm… chỉ là một trong những ví dụ về những doanh nghiệp lâu đời trên thế giới bị cơn bão khủng hoảng tài chính làm cho tơi tả. Tại Nhật Bản, kinh nghiệm để các công ty nhỏ có thể tồn tại lâu dài nằm ở hai yếu tố: lựa chọn đúng các nhóm ngành gần như không bao giờ lỗi thời, và luôn luôn lựa chọn người kế nhiệm dựa trên năng lực, đam mê của họ chứ không chỉ lựa chọn người kế nghiệp là con cháu. Các công ty lâu đời tại Nhật Bản cũng thường liên quan đến những lĩnh vực như ăn uống, vận chuyển, xây dựng. Một số ví dụ có thể kể đến như: khách sạn Nisiyama Onsen Keiunkan tại Nhật Bản, đi vào hoạt động từ năm 705 và được truyền qua tổng cộng 52 thế hệ; hay nhà sản xuất bia Sudohonke có tuổi đời hơn 900 năm, v.v… Sự giúp sức của chính phủ đối với những công ty khó khăn cũng là động lực lớn giúp các doanh nghiệp duy trì được sự tồn tại. Trước khi Luật phá sản được chính phủ thông qua vào năm 2000, hầu như chỉ có những doanh nghiệp không thể đề xuất kế hoạch thay đổi mới không thể vay tiền từ ngân hàng.

Tuy nhiên đến nay, không chỉ chính sách của chính phủ thay đổi, mà ngay cả thị hiếu của giới trẻ Nhật Bản cũng đã thay đổi rất nhiều và kéo theo đó là sự thoái trào của nhiều ngành nghề kinh doanh truyền thống. Đối với các tập đoàn lớn của Nhật Bản, bức tranh cũng đang xám đi trông thấy. Ngay cả các công ty từng thống trị ngành công nghiệp điện tử cũng đang bỏ lỡ các xu hướng lớn như sự bùng nổ của điện thoại thông minh và sa lầy vào nhiều quyết định không mang lại lợi nhuận cũng như các bê bối kế toán. Ví dụ như Toshiba, doanh nghiệp tiên phong trong mảng máy tính xách tay và linh kiện điện tử, đã chật vật trong phát triển lĩnh vực thế mạnh này và quay sang đầu tư vào doanh nghiệp điện hạt nhân khi mua lại công ty Westinghouse Electric của Mỹ.

Đến năm 2015, công ty đã lâm vào bê bối kế toán lớn và đến 2017, Westinghouse đã nộp đơn xin phá sản, Toshiba đã phải bán đi mảng kinh doanh chip nhớ và các tài sản khác chỉ để duy trì hoạt động. Hay Sharp, doanh nghiệp có bề dày trong sản xuất tấm nền hiển thị LCD, đã phải tuyên bố thua lỗ lớn và phải bán mình cho nhà sản xuất điện tử Đài Loan Foxconn vào năm 2016. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản cũng liên tục đón nhận nhiều tin xấu trong thời gian qua. Các doanh nghiệp lâu đời của Nhật như Honda, Nissan, Toyota hay Mazda đã quá tập trung vào chiến lược phát triển hệ truyền động tốt hơn – yếu tố giúp các hãng ô tô Nhật Bản chiếm được thị phần toàn cầu nhờ tính tiết kiệm nhiên liệu và bảo vệ môi trường, mà bỏ quên và đang trở nên tụt hậu trong lĩnh vực xe tự lái và các công nghệ kỹ thuật số khác. Bài toán linh kiện đối với các công ty ô tô của Nhật đang và sẽ trở nên gay gắt hơn nữa khi các công ty liên tục phải nhập khẩu các linh kiện này từ nước ngoài cho sản phẩm của mình.

Một ví dụ đơn cử cho những doanh nghiệp lớn lâu năm đã tìm được hướng đi mới thành công nhằm vượt qua giai đoạn khủng hoảng, có thể kể đến Sony. Từng rất nổi tiếng và thành công với dòng máy nghe nhạc Walkman từ những năm 80 của thế kỉ trước, Sony đã phát triển thương hiệu của mình trong nhiều mặt hàng điện tử như tivi, máy ảnh, điện thoại thông minh, điện tử gia dụng cho đến máy chơi game và cả sản xuất phim điện ảnh. Song hiện nay, các mảng kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp là máy nghe nhạc, tivi và điện thoại di động lại cho thấy sự suy giảm đáng kể thị phần trước các đối thủ đến từ Mỹ, Hàn Quốc và Trung Quốc, khiến doanh nghiệp liên tục thua lỗ và phải thực hiện tái cấu trúc các mảng kinh doanh. Việc tái cấu trúc đã giúp Sony hạn chế bớt được tác động của các mảng kinh doanh thua lỗ, tập trung thu được lợi nhuận lớn từ việc phát triển các lĩnh vực mà hãng có lợi thế cạnh tranh, như cảm biến máy ảnh, hệ máy chơi game gia đình PlayStation, cùng mảng phát nhạc trực tuyến và hãng phim Sony Picture. Nhờ vậy, giới đầu tư đã dần lấy lại niềm tin và góp phần kéo giá cổ phiếu của Sony tăng trở lại.